Iribasko Almute dantza

Jadanik egiten ez den aulki dantza da.

Bere lekukotasuna J.M. Beltranek ematen digu:

negu aldean, baserrietan egiten zituzten lanetako bat artazuriketa izenekoa da. Ilunabarretan, koadrilan elkartuta izaten ziren artoa zuritzen eta aletzen. “Almutea” aletutako arto-alea neurtzeko erabiltzen zen. Lan horiek egiten zituzten bitartean kontu kontari eta kantatzen aritzen ziren gazteen arteko giro onean eta lanaren atsedenean edo bukaeran, han elkartutakoak, askotan Almute dantza egiten zuten.

Dantza-joko hay egiteko, inguruan, zirkuluan eserita dagoen jendearen erdian, almutea ahoz behera lurrean jartzen da.

Dantzatu behar duena horren gainera igotzen da eta orduan besteak dantza-joko honetako den kantu bat kantatzen hasten dira, txalo joka erritmoa markatuz.

Kantuarekin batera, dantzaria besoak altxatuz eta gora behera nahiz alde batera eta bestera mugituz, erritmo horretan dantzan hasteen da. Oinen puntetan jarrita, hankekin (belaunetatik okertuta) aurrera eta atzera, gora eta behera eginez, eta baera gorputza biratzen. Zaila da oreka mantentzea eta almutitik erori gabe kantua bukatzea. Hori izaten da dantzari guztien helburua.

Denek, beraien trebetasuna erakutsi nahian, ahal zen eta zailena egiten saiatzen ziren eta bere saiotetik ongi ateratzen baziren, jendearen txaloak jasoko zituzten, bestela, oreka galtzerakoan erdi eroriz, oinak behaztopatzen zutenean edo erortzen baziren, guztien irria eta burla jasoko zuten (Beltran, 2016, 15)

Ikusi BAZTANGO SASKITO DANTZA

Erabiltzen zen kanta hauxe da:

Baratzeko, aldapeko, sagarraren, agarraren, igarraren,

puntaren puntan.

Txoriñua zegoan kantari.

Bat txiruliruli,

bi txiruliruli.

Nork dantzatuko du soinu hori ongi.

Alangoixian naiz,

Olangoixian naiz,

Alangoixin, olangoixin, frailia naiz.

Dantzatu naiz eta jakin ez.

Egin dezan, egin dezan buelta bat aldrebes,

“Peroi otra bez”.

Marikulatxo,

Mirakulatxo,

eraion haur hori Katalintxo (Beltran, 2016, 53).