Zortzikoa da Soka dantzak eskualde honetan jasotzen duen izena. Neska-mutilak zapien bidez lotzen dira soka bat osatuz, lehendabizikoa aitzineskua dela eta azkena atzeskua. Neskek eta mutilek dantzatzen dute dantza hau.
Zortzikoa bi aldiz egiten da eta bien artean etena dago eta koreografiaren aldaketa bat.
Agurra dantzatu eta gero aitzineskua eta bere kapitaina bere tokira itzultzen dira. Bikoteek zapi gorriak ateratzen dituzte eta denak lotuz soka osatzen dute. Soka hau erlojuaren orratzen kontrako norantzan abiatuko da dantzari guztiek urrats berberak egiten eta aitzineskuk gidatuta.
Gainontzeko dantzetan bezala, Antonio Goiak ere eman zuen bere deskribapena. Orohar, koreografia berdina da, baina bere xehetasunak baditu:
[...] Bailan, avanzando [mutilak] avanzando con el paso del zortziko; las chicas se limitan a seguirles andando.- Cuando llegan al compás [anotazio musikala] el primero y el último dan una vuelta bajo el pañuelo que les une a las compañeras (levantando el brazo y despacio). Los demás bailarines no dan vuelta y siguen con el paso del zortziko (se repite). ...irakurri gehiago
[...] Bailan, avanzando [mutilak] avanzando con el paso del zortziko; las chicas se limitan a seguirles andando.- Cuando llegan al compás [anotazio musikala] el primero y el último dan una vuelta bajo el pañuelo que les une a las compañeras (levantando el brazo y despacio). Los demás bailarines no dan vuelta y siguen con el paso del zortziko (se repite). Siguen todos con el mismo paso y cuando llega [anotazio musikala] se vuelven los chicos de cara a las chicas (la última chica debe ladearse un poco mirando al último chico) y dan un salto cruzando un poco los pies y sin soltar los pañuelos e inmediatamente otro salto para para continuar bailando el paso del zortziko hacia adelante.
Sigue la música y baile del zortziko. El 1º y último dan bajo el pañuelo nueva vuelta (al llegar al compás [anotazio musikala]) Siempre con el paso del zortziko dan el 1º y último otra vuelta bajo el pañuelo cuando los txistus toca la segunda vez [anotazio musikala] dan un salto y luego otro.
[Dantza egiten dute [mutilek], zortzikoarekin aurrera eginez; neskak oinez joaten dira segitzeko.- Konpas honetara [anotazio musikala] iristen direnean, lehenengoak eta azkenak buelta bat ematen dute neskekin lotzen dituen zapiaren azpian (besoa altxatuz eta poliki). Gainerako dantzariek ez dute bueltarik ematen eta zortzikoarekin jarraitzen dute (errepikatu egiten da). Denek pauso berarekin jarraitzen dute, eta [anotazio musikala] iristen denean, mutilak neskei begira jartzen dira (azken neskak albo batera egin behar du pixka bat azken mutilari begira), eta jauzi bat egiten dute oinak pixka bat gurutzatuz eta zapiak askatu gabe, eta berehala bertze jauzi bat egiten dute zortzikoa aurrerantz dantzatzen jarraitzeko.
Zortzikoaren musikak eta dantzak darrai. Lehenengo eta azkena, zapiaren azpian buelta berri bat ematen dute ([anotazio musikala] konpasera iristean). Zortzikoa pausua galdu gabe, lehenengoak eta azkenak buelta ematen dute zapiaren azpian. Txistuek [anotazio musikala] bigarren aldiz jotzen dutenean jauzi bat egiten dute eta gero beste bat] (Goya, 1942)
Azken bi salto horiek denek egin behar dute:
Cuando llega [musika] a [anotazio musikala] los muchachos, sin soltar los pañuelos, se vuelven, miran a las chicas y dan dos saltos, cruzando un poco los pies [[anotazio musikala] -ra iristen denean, mutilak, zapiak askatu gabe, jiratu egiten dira, neskei begira jarri eta bi jauzi egiten dituzte, oinak pixka bat gurutzatuz] (Goya, 1975, 5. o.)
Ikusten denez, aldaketatxo batzuk gertatu dira orain arteko bidean. Agian nabarmenena nesken partaidetza: orain mutilek egiten duten pauso bera egiten dute, saltoak izan ezik.
Dantza hau dantza ziklo honi dagokio:
BERAKO AURRESKUA
Ziklo hau osatzen duten beste dantza batzuk:
Sarrera
1. Mutil dantza
2. Mutil dantza
Agurra
Bigarren Zortzikoa
Azeri-dantza
Fandagoa
Porrusalda
Biribilketa
