Dantza honek ez du beti izenik jasotzen. 1978ko dokumentuan «bigarren mutildantza» gisa izendatzen dute (Urrutia & Unsion, 1978, 1. o.).
Nesken plazan sartzeak badu bere erritualtasuna. Neskak nesken kapitainaren etxetik etorri dira Aurreskua hasi aitzin eta Udaletxearen barnean geratu dira itxoiten bigarren eta azkenaurreko dantzariak bere bila etorri arte. Horretarako Mutil dantzaren musika bukatu eta segidan, hasi den soinu berriaren hasmentan mutilen korrotik atera eta nesken bila joaten dira. Bitartean, gainontzeko dantzariak beren tokitan, egiten dute aurreko Mutil dantzaren urratsa baina aitzinatu gabe, tokian, nesken esperoan. Neska guztiek bere bikotekidearen parera heltzen direnean bukatzen da dantza. Honela deskribatzen dute Urrutiak eta Unsionek:
Una segunda mutildantza en la que todos empiezan a la vez excepto el segundo y el penúltimo que van a buscar a las chicas. Esta mutildantza es a paso lento. Para el momento de acabar esta mutildantza las chicas deben estar ya a la par de la pareja.
[Bigarren mutil dantza honetan, denak batera hasten dira, ...irakurri gehiago
[Bigarren mutil dantza honetan, denak batera hasten dira, bigarrena eta azkenaurrekoa izan ezik, nesken bila doazenak. Mutil dantza hau geldoa da. Mutil dantza amaitzerako, neskek bikotearen pare egon behar dute] (Urrutia & Unsion, 1978, 1. o.).
Antonio Goiak ez dio izenik ere ematen dantza honi, baina bertzeetatik bereizten du: «Tercer número» (Goya, 1942). Dantzan.eus-en (2020) ez da aipatzen dantza hau dantza gisa. Goiak, ohi bezala, dantzaren deskribapen koreografikoa egiten du eta bertan hiruzpalau ñabardura. Lehengoa musikaren erritmoari dagokio:
Es baile sencillo y no muy vistoso.- La música debe tocar con ligereza [Dantza sinplea da eta ez oso ikusgarria.- Musikak arin jo behar du] (Goya, 1942).
Los txistularis tocarán con más rapidez [Txistulariek azkarrago joko dute [Mutil dantzan baino]] (Goya, 1975, 3. o.).
Orain neskak, aspaldian bezala, bi mutil dantzarik gidatua sartzen dira plazan eta neskak beren tokitaraino eramaten dituzte. Lehendabiziko neska atzeskuari dagokiona da eta azkena aitzineskuarekin dantzatu behar duena. Neska bakoitza bere bikoteakidearin uzten dute hurrenkera hori segituz. Banaketa amaituta, mutil dantzariak korroaren kanpoan geratzen dira eta soilik dantza bukatu denean sartzen dira dantzara. Goiak bertzelako deskribapena egin zigun:
Las muchachas se colocan unas tras otras, en cadena, unidas con los pañuelos cuyas puntas llevan y precedidas por el bailarín nº 2; después de él la «capitana» y demás compañeras; el último es el otro bailarín [Neskak bata bertzearen atzean jartzen dira, katean, zapiez lotuta, 2. dantzaria aurretik dutelarik; honen ondoren, "kapitaina" eta gainerako lagunak; azkena bertze dantzaria da] (Goya, 1942).
[...] En la presentación en la plaza no bailan, sencillamente van al paso [...] Al llegar junto a los muchachos, el bailarín nº dos saluda al anciñ-esku con una reverencia y deja junto a él a la capitana, que recibe el saludo de los dos; hace lo mismo con la segunda chica y con las demás, hasta quedar todas las muchachas con sus compañeros [... Plazarako sarreran ez dute dantzarik egiten, ibiltzen joaten dira [...] Mutilen ondora iristean, bigarren dantzariak aitzineskua agurtzen eta bere ondoan uzten du neska kapitaina, zeinak bien agurra jasotzen dituen; gauza bera egiten du bigarren neskarekin eta gainerakoekin, neska guztiak ikaskideekin geratu arte] (Goya, 1975, 4.o).
Gorago erran bezala, dantza hau orain tokian egiten dute baina ez ze honela aspaldian:
[neskak] aparecen mientras bailan los muchachos. A la derecha de la fila de los chicos y un poco atrasada va la fila de las mozas. Cuando se han colocado los muchachos frente a las autoridades, cesa el baile [[neskak] mutilak dantzan ari diren bitartean agertzen dira. Mutilen ilararen eskuinaldean eta apur bat atzeratuta, nesken ilara doa. Mutilak agintarien aurrean jarri direnean, dantza eteten da] (Goya, 1942).
1942ko esku-izkribuan Goiak aipatzen zuen garai hartan egin ez zen bertze dantza bat:
Algunos dicen que las muchachas deben encontrarse de frente con los muchachos. Debemos tener en cuenta que además de los números bailados está el Desafío que los bailarines desconocen y que naturalmente no se bailó [Batzuek diote neskek aurrez aurre egon behar dutela mutilekin. Kontuan izan behar dugu dantzatutako dantzez gain dantzariek ezagutzen ez duten eta, jakina, dantzatu ez zen Desafioa dagoela] (Goya, 1942)
Aipamen hau kendu zuen 1975eko dokumentuan. Baina honetan bertze iradokizun bat ematen du, orain egiten dena. 1942an mutil dantzariek ez zuten dantzan egiten tokian, mugitu gabe. Orain tokian egiten da Goiaren iradokizuna segituz:
En mis notas digo: ¿No sería mejor que los muchachos estuvieran quietos cuando llegan las chicas?.- Recuerdo que hacía mal efecto que el grupo de las muchachas con los dos dantzaris siguieran detrás de los chicos mientras bailaban.- Parece mejor que al aparecer en la Plaza el grupo femenino, los muchachos estuvieran quietos, mientras que los txistus tocaban un zortziko y los dos dantzaris, presentaban a las neskas de frente y no por la espalda, detrás de los muchachos como se hizo [Nire oharretan diot: Ez al litzateke hobe mutilak geldirik egotea neskak iristen direnean? .- Gogoan dut eragin txarra zuela nesken eta bi dantzarien taldeak mutilen atzetik jarraitzea hauek dantzan ari ziren bitartean.- Hobe Plazan emakumezko taldea agertzean, mutilak geldirik egotea, txistuek zortziko bat jotzen zuten bitartean eta bi dantzariak, neskak aurrez aurre aurkezten zituzten bitartean, eta ez bizkarretik, mutilen atzetik, egin zen bezala] (Goya, 1975, 4.o).
Dantza hau dantza ziklo honi dagokio:
BERAKO AURRESKUA
Ziklo hau osatzen duten beste dantza batzuk:
Sarrera
1. Mutil dantza
Agurra
Lehenbiziko Zortzikoa
Bigarren Zortzikoa
Azeri-dantza
Fandagoa
Porrusalda
Biribilketa
