Jadanik egiten ez den irri dantza da.
Jaurrietako Axuri Beltzari buruz daukagun lehendabiziko albisteak R.M. de Azkuek eman zigun bere Cancionero Popular Vasco liburuan. Bertan “Axuri Beltxa” izenarekin agertzen den dantzari buruz dio “musikaren aldetik, Axuri beltza Nafarroan Mutil-dantza deituriko generoari dagokio eta Zuberoan Mutxikoari”(Azkue, 1922, 296).
Doinu honen gainean Argia Dantza Taldeko kideak ziren J. A. Urbeltzek eta M. Arregik, Eaurtako Neska dantza edo Jaurrietako Neska dantza eraiki zuten.
Doinua aldiz, Nafarroako hainbat Aulki edo Katadera dantzetan aurki daiteke. Izan ere, F. Arrarasek kritika zorrotza egin zion Argia Taldeari:
…si se tiene en cuenta su estructura musical, de que hablan los Laboratorios de Investigaciones Folklóricas del País Vasco, es más lógico se trate de una danza-juego. Con su misma línea melódica, y también como danzas cantadas, conocemos los Alkidantzak…[Euskal Herriko Ikerketa Folklorikoen Laborategiek aipatzen duten egitura musikal...irakurri gehiago
…si se tiene en cuenta su estructura musical, de que hablan los Laboratorios de Investigaciones Folklóricas del País Vasco, es más lógico se trate de una danza-juego. Con su misma línea melódica, y también como danzas cantadas, conocemos los Alkidantzak…[Euskal Herriko Ikerketa Folklorikoen Laborategiek aipatzen duten egitura musikala kontuan hartuz gero, logikoagoa da dantza-jokoa izatea. Bere ildo melodiko berarekin, baita dantza kantatu bezala ere, ezagutzen ditugu Alkidantzak…] (Arrarás, 1971, 213)
Bere hilondoko argitalpenean ez du dantzaren inguruko deskribapenik ematen, esaten baitu Loizukoaren berdina dela (Arraras, 1987, 87).
Ikusi Iribasko Silla dantza
