Jadanik egiten ez den dantza
Lekarozko Alki dantza irri dantza bat da. Baztango Irri dantzak Baztango eta Euskal Herriko hainbat dantza taldeek mantentzen eta irakasten dituzte. Dantza hauetarik zenbait ere eskoletan irakasten dira.
Bai R.M. de Azkuek (1922), bai A. Donostiak (1922) eman zuten «Zikiro dantza» izenarekin ezagutzen zen dantza bat. Biek Lekarozen jaso zuten dantza honen doinua. Azkue bakarrik dio Jaurrietako «Axuri beltza»-ren letra bera duela (Azkue, 1922, 359) eta azken honi buruz dio:
…pertenece Axuri beltza al género de danzas llamado Mutil dantza en Nabarra [Axuri beltza Nafarroako mutil dantza generoko kidea da] (Azkue, 1922, 296)
Aita Donostiak bere aldetik, doinuaren izenburuan kokatzen du dantza mutil dantzen artean: «Zikiro beltza (mutil-dantza».
Alki dantza izenarekin F. Arraras ezagutarazi zuen (Arraras, 1987, 54), baina honek, bere obretan ohikoa den bezala, ez zuen bere informazioaren iturririk aipatu. Hala ere, «Zikiro beltza» bezala ere ezagutzen dela esaten du eta bere koreografiaren deskribapen zehatza ematen du.
Arreta...irakurri gehiago
Arreta jartzen badugu mutil dantzak joak izaten diren konpasean, 2/4 konpasa dela ohartuko gara. Konpas honetan Arrarasek transkribatzen du. Donostiak, aldiz, 6/8 idazten du (Donostia, 1922, 170) eta Azkuek 3/8. Horregatik da harrigarria «mutil dantza» izendapena edo hoiekiko harremana. Agian Donostiari esan zioten mutilek dantzatzen zutela, eta hortik «mutil dantza». A. Donostiaren eta Azkueren doinuak oso antzekoak dira, aldaerak dira. Arrarasen bertsioak A. Donostiak argitaratutakoaren kutsua du.
Zikiro beltza dantza kantua izan da:
Zikiro beltza ona dut, bainan
hobia buztan zuria.
Dantzan ikasi nari duenak,
neri oñari begira.
obe buztan zuria.
Dantzan ikasi nai duen orrek
nere zangoari begira.
Estal adi, estal adi,
ageri aiz erdia.
Su ilun orrek argitzen badik
ageriko aiz guzia (Donostia, 1922, 170)
Zertan ari aiz bakar dantzatzen
agertzen gorputz erdia?
Su ilu orrek argitzen badik
agiriko aiz guzia (Azkue, 1922, 359)
