AZPIROZKO SOKA DANTZA

Dantza honen lehen testigantza R.M. Azkue jaso eta argitaratu zuen bere Cancionero Popular Vasco delakoan(Azkue, 450). Azkueren ondotik eta bere melodiak jasoz, F. Arrarasek argitaratu zuen partiturak beste tonalitate batean (1987, 113). Honek ematen duen deskribapenaren arabera, herrian zehar mugitzea helburu duen soka dantza bat izango litzateke. Zentzu horretan, Larraungo bailaran bertan Betelun dantzatzen den karrika dantzaren tankerako kalejira baten aurrean gaude, Leitzako soka dantzaren tankerako soka zeremonial baten aurrean baino gehiago.

Azpirotz Larraungo ibarraren herri bat da. J.M. Beltranek ibar hontako herri-dantzak ikertu eta horiei buruz egindako lan monografikoan Soka dantza honi buruzko inongo testigantzarik ez zuen jaso (Beltran, 2016).

Honako hauek dira Arrarasek ematen dituen datuak, informazio-iturriak adierazi gabe:

…participan muchachos y muchachas unidos por medio de un pañuelo… Los lugares primero y último de la cuerda son ocupados por los jóvenes «danbolinausiak» (mayordomos) del pueblo, quienes, para distinguirse del resto de los muchachos, llevan dos bandas de seda roja cruzadas al pecho… su manera de bailar… consiste únicamente en marcar el paso del valor de una negra en la primera parte de cada compás binario y dos pasos cortos en la segunda, siempre con pies alternos. Los primeros ocho compases son bailados por los dos «dambolinausiak» sin soltarse de la cadena, para terminar dando una vuelta sobre sí mismos en el octavo compás. El resto de la melodía (veinticuatro compases) es interpretado por toda la cuerda de danzantes. De esta manera recorren las calles del pueblo acompañando a la danza alegres y sonidos gritos guturales «irrintziak» 

[... neska-mutilek parte hartzen dute zapi baten bidez elkartuta... Sokaren lehen eta azken lekuak herriko «danbolinausiek» (maiordomoek) betetzen dituzte. Hauek, gainerako mutilengandik bereizteko, zeta gorriko bi banda daramatzate bularrean gurutzatuta... beren dantza egiteko modua... konpas bitar bakoitzaren lehen zatian beltz baten balioaren pausoa markatzean datza soilik, eta bigarrenean bi pauso labur, beti oin alternoekin. Lehenengo zortzi konpasak sokatik askatu gabe dantzatzen dituzte bi «danbolinausiek», eta, amaitzeko, zortzigarren konpasean buelta bat ematen diete beren buruei. Melodia gainerakoa (hogeita lau konpas) dantzarien soka osoak interpretatzen du. Horrela, herriko kaleak zeharkatzen dituzte dantzari "irrintziak", oihu gutural eta alaiekin lagunduz] (Arraras, 1987, 113).