Lizarrako Larrain dantzaren Katea

Katea biribil irekian egiten den dantza bat da, bikoteka dantzatzen dena eta bikoteak zapi batez lotuta. Kateak sarrera edo deia bat du, eta horren amaieran mutilak neskari dantzaldian elkar lotuko dituen zapia eskaintzen dio:

Los muchachos, dejando colgar por una punta el pañuelo que sostienen por la otra, invitan a cogerlo a la muchacha elegida; si ella acepta, toma la punta colgante, y así se forman las parejas [Mutikoek, alde batetik eusten duten zapia beste punta zintzilikatzen utziz, aukeratutako neska hura hartzera gonbidatzen dute; neskak onartzen badu, punta zintzilik hartzen du. Horrela osatzen dira bikoteak (Olazaran, 1929)

Bere ondoren, berez, Katea hasten da. Koreografikoki Ingurutxo baten aurrean gaude, zehazki Inguru handi baten aurrean. Dantzaren erritmoa 2/4 da, "Beltz bat eta bi kortxea" (Olazaran, 1929). Une jakin batean, melodia gelditu egiten da, eta gaitak nota batzuk mantentzen ditu. Nota horietan zehar, zubia egiten da:

Cuando la melodía, dejando el ritmo igual, canta unas notas tenidas, la primera pareja levanta el pañuelo formando un arco, y todas las demás pasan por debajo, quedando invertido el orden de las parejas [Doinuak, erritmoa mantenduz, nota tenitu batzuk egiten dituenean, lehen bikoteak zapia altxatzen du arku bat osatuz, eta beste guztiak azpitik pasatzen dira, bikoteen ordena alderantzikatuz (Olazaran, 1929).

Zubi hori amaituta, dantzari ekiten zaio berriro, eta beste zubi batekin amaitzen da, dantzariak jatorrizko tokietara itzuliz. Zubia amaitu eta, etenik gabe, hurrengo dantza hasten da, Fandangoa.

Katearen azken zatiak erritmo ezberdina du (3/8an). Ziur asko horregatik, Hilario Olazaranek melodia hau Katearen gainerakoetatik bereizten du eta, honi buruz, "Dantzatzeko moduari dagokionez, ez dela oso ezberdina" esaten du (Olazaran, 1929). Bere mugimendu koreografikoaren inguruko zalantzak ere sortzen ditu: "Batzuen arabera inguruan dantza egiten da, baina dantzariak aske geratzen dira" (ibidem).