Etxarri-Larraungo Alki dantza

Jadanik dantzatzen ez den irri dantza da. Dantza-joku hau  aurreko mendearen laugarren hamarkadan galdu zen baina bere oroitzapena oso garbia da zazpigarrenean eta zortzigarrenean ere.

Hiru kataderekin egiten den aulki dantza da. Hiru aulkiei dagozkien hiru dantzarik parte hartzen dute. Melodiaren erritmoa jarraituz nahastu gabe dantzatu behar dute aulkien artean, bertze dantzariekin tupust egin gabe.

Dantza hau txistuaren soinuarekin egiten zen txistularirik bazegoen; “Danbolinterorik ez bazen, “ezpainetakoa” edo aho-soinua jotzen zekien norbaitek joko zuen, eta soinularirik ez zegoenean, aulki-dantzarako musika denen artean kantatuz ematen zuten” (Beltran, 2016, 50)

Dantza honek bi zati ditu jarraian egiten direnak. Lehendabiziko zatian dantzari bakoitzak dagokion aulkiaren parean jartzen da (bere ezkerrean duela).  Musikarekin batera dantzariek inguratzen dituzte aulkiak aulki-multzoari buelta erdia emanez. Melodiaren errepikapenarekin hasierako postura hurbiltzen dira berriz. Zati honi Beltranek “dantza” deitzen dio (Beltran, 2016, 13). Behin “dantza” bukatuta, “jokoa” hasten da: dantzariak aulkien artean birak emanez egiten da. Bigarren zati honetan lasai eta motelki hasten da, baina musika gero eta azkarrago jotzen da. Horrek ongi egitea zailtzen du. “Jokoaren” dinamika hauxe da: hiru dantzariak lehendabizikoari segituz doaz. Hori aulkien artean mugitzen da melodiaren erritmoan, eskuinean edo ezkerretan utziz, “zortziak” eginez. Azken postuan dagoen dantzaria erdiko aulkira heltzen denean, buelta osoa eman behar dio, lehendabiziko postuan jartzeko eta zetozen kontrako norabidean ateraz. Dantzariek beraien arteko distantziak mantendu behar dituzte. Batak beste bat harrapatzen badu, sorbaldan bizkarreko bat emateko eskubidea du.

Audioaren iturria: "Larraungo herri-dantzak", Juan Mari Beltran Argiñena, 2016.