Animalien dantzak Inauteri aurreko asteburuan ospatzen den Kauteren Festaren giroan dantzatzen dira. Segizio horretan ateratzen diren zaldikoek dantzatzen dituzte.
Kauteren festa egun osoan zehar ospatzen da, baina dantzak goizeko eginkizuna dira. Kauterak eta zaldikoak San Lorentzo kalean dagoen Iruña Dantza Taldeko egoitzatik ateratzen dira, Iruñeko alde zaharrean zehar kalejira bat egiteko. Hamabi zaldiko dantzatzen dira. Kalejira horren hainbat tokitan, segizioa geratzen da eta bertan egiten dira dantzak. Dantza multzoa da Animalien dantzena eta bertan karriketan barna ibiltzeko eta plazetan sartzeko Sarrera eta Karrika dantzak daude; eta ...irakurri gehiago
Kauteren festa egun osoan zehar ospatzen da, baina dantzak goizeko eginkizuna dira. Kauterak eta zaldikoak San Lorentzo kalean dagoen Iruña Dantza Taldeko egoitzatik ateratzen dira, Iruñeko alde zaharrean zehar kalejira bat egiteko. Hamabi zaldiko dantzatzen dira. Kalejira horren hainbat tokitan, segizioa geratzen da eta bertan egiten dira dantzak. Dantza multzoa da Animalien dantzena eta bertan karriketan barna ibiltzeko eta plazetan sartzeko Sarrera eta Karrika dantzak daude; eta plazetan dantzatzeko Zaldikoen Balsa, Makil dantza eta Herriko Etxeko Plazako dantza.
Kauteren konpartsa berean San Lorenzoko danzanteak eta suzko erraldoiak ere ateratzen dira.
Iruñeko Kauteren festa 1992an hasi zen ospatzen, Peio Otanok erran zuenez:
1992.urtean bat-batean irten ginen karrikara, baina 1993an benetako jaialdia hasi zela ziurta dezakegu (Egunkaria, Nafarkaria, 2002)
Festa antolatzeko Iruñeko Kauteren Elkartea edo Iruñeko Kauterak sortu zuten 1995ean. Bere barnean Iruña Dantza Taldea eta Fanfarreak eta San Lorentzoko dantzariek parte hartzen dute.
Hasieran ospakizunaren kal...irakurri gehiago
Hasieran ospakizunaren kaleratzearen egonkortasuna lortzen zaila izan bazen ere, 2003tik aitzina segidan eta etenik gabe egin da. Ardura Iruña Dantza Taldekoa da.
Dantzak Peio Otanok, Iruña Dantza Taldeko partaidea, musikaria, koreografoa eta dantza maisuak, asmatu zituen.
Kauteroen festa egun osoko festa da eta Animalien dantzez landa, beste eginkizunak ere baditu. Hasieran soilik arratsaldez ospatzen bazen ere, bortz urte pasa eta gero goizetan ere ospatzen zen. Aurrean esan bezala, goizean Animalien dantzak egiten dira, baina zaldikoekin batera erraldoiak eta San Lorentzoko dantzariak ateratzen ziren. Eta hasierako une hartan elkarrekin ateratzen baziren eta ibilbide osoa elkarrekin egiten bazuten, 2014tik aurrera hiru ibilbide ezberdinak egiten dituzte (bakoitza bere aldetik) eta Udaletxe Plazan elkartzen dira batera segitzeko.
Festa aipatu urtetik egiten bada ere, dantzak beranduago atera ziren. Izan ere, Elena Frailek 1996an sortu zituen Animalien dantzak (VV.AA., 1997, 28).
Koreografiak ez dira aldatu, baina partaideen kopurua bai. Hasiera batean zortzi zaldiko baziren, 2016tik hamabi dira.
12 zaldiko.
Zaldikoak dira dantzariak. Alde batetik dantzaria dago eta bestaldetik “zaldia”. Azken honek Zuberoko zamaltzainaren zaldikoaren antza du.
Dantzaria: Buruan koloredun zapia kalparra biltzen eta bere gainean kaska gorri lumaduna (beste apaindurak ere baditu). Begitartea maskara batek estaltzen du (sudurraraino, veneziar estilokoa). Belarrietan, belarritako handiak. Soinean ez daramate aparteko arropari...irakurri gehiago
Dantzaria: Buruan koloredun zapia kalparra biltzen eta bere gainean kaska gorri lumaduna (beste apaindurak ere baditu). Begitartea maskara batek estaltzen du (sudurraraino, veneziar estilokoa). Belarrietan, belarritako handiak. Soinean ez daramate aparteko arroparik, normalean mauka luzeko alkandora. Bere gainean, aldiz, txalekoa eta puntilla imitatzen duen mantelina. Belaunetarainoko galtza beltzak eta galtzerdiak garbantzu puntuzkoak, kalatuak. Belaunetan tzintzarriak daramatzate eta oinetan dantzarako zapatilak (Zuberoko dantzari gorriek erabiltzen dituztenak). Eskuetan eskularru zuriak eta egurrezko euskarri luzeko maskuria.
Zaldikoa egurrezko egitura du. Egitura hori gona gisako oihal batek estaltzen du eta bere gainetik erabat estali gabe, “puntillazko” gain gona. Zaldiaren burua egurrezkoa da ere bai.
Jantzien eboluzioa: Hasieran janzkera kaxkarra janzten zuten: kauteren antzera. Denborarekin aldatu egin da jantzia gaur egunekora heldu arte. Baina bidean hainbat xehetasun geratu dira, hala nola, erabiltzen ziren zapata beltzak edo tzintzarriz betetako zapak (Otsagabiako dantzariek erabiltzen dituzten larruzko pieza).
Bere aldetik ere, zaldiak jasan ditu aldaketak. Lehendabiziko zaldiak Iruñeko Arrosadia auzoko “Alaitsu” (kale animazio) taldeak egin zituen. Zaldiak okumenezko txapez eginak ziren, benetazko zaldien antza izateko gogoz, eta animalien larruak zituzten:
Zortzi baserri-anamalia ezberdin irudikatzen zuten egur-xafla siluetarekin (oiloa, zerria, behia, astoa, zakurra, ardia, katua, untxia) (Peio Otano, 2021/09/29ko elkarrizketa)
Baina ez ziren dantzarako egokiak eta 2001ean aldatu ziren. Patxi Fuertes artistari eman zioten enkargua. Errealismotik urruti, hauek “abstrakto edo sinbolismoaren eremuan koka ditzakegu” (Otano, 2021). Zuberoko zamaltzainaren zamaria oinarri hartuta, hauek:
buruak forma geometriko ezberdinekin egingo ziren. Baina era berean, zentzu faliko batekin ere. (Ídem)
Zaldikoen gonak lau kolore ezberdinekin egin ziren, binaka elkartu ahal izateko, eta gonaren gainean puntilazko oihala. Hau da egun daramatena.
Suite honen musika Elena Fraile musikariak (eta gaitariak) sortu zuen. Jatorrian gaita eta metalezko musika tresnendako partiturak ondu zituen. Geroago, beste musika tresna batzuk gehitu izan dira: txirula, akordeoia, flauta…
Musikariak kauterez jantzita joaten dira.
AURKEZPENA
MULTIMEDIA