Danza cuya herramienta principal es o ha sido la espada. Esta puede haber sido sustituida por otro tipo de herramientas, como una vara de madera o un bordón de cuerda. La única danza de espadas que se ha mantenido tradicionalmente hasido la Ezpata dantza de Lesaka. en los años 70 del siglo XX se recuperó la ezpata dantza de Lakuntza. En ambos casos nos encontramos con que las espadas han sido sustituidas por varas.
Ezpata Dantza
Dantza honen ezaugarri nabarmenena dantzariek erabiltzen, edo erabili izan duten, ezpata da. Maiz egurrezko makilek edo oihalezko bordoiek ordezkatu dituzte ezpatak. Nafarroan tradizionalki mantendu den Ezpata dantza bakarra Lesakako Ezpata dantza izan da. Aurreko mendearen 70eko hamarraldian Lakuntzakoa berreskuratu egin zen. Bi kasuetan ezpatak egurrezko makilek ordezkatu dituzte.
Lakuntzako udalak lakuntzarrak eta herrira bertaratuak ogia, gazta eta ardoa jan-edatera gonbidatzen du eta momentu horietan dantzariak plazan biltzen dira eta ziklo hau osatzen duten zortzi dantzak dantzatzen dituzte: Ezpata dantza, Alkate dantza, Zubia, bi Ingurutxoak, Jota, Arin-arin eta amaierako Biribilketa.
Zangozako Ezpata Dantza