Baztango mutil dantza. Tradizio baztandarraren gaur egungo unean, Billantziko dantzatzen ohi den bigarren mutil dantzaren izena da. Hau, Hiru puntukoaren ondoren eta etenik gabe dantzatzen da, biak bat balira bezala. Mutil dantza erraza, urrats gutxikoa eta dantzari andana biltzen ohi duena.Billantzikori buruz daturik zaharrenak Aita Donostiak eman zizkigun 1913an. Bilduma horretan agertzen zen lehendabiziko tokian “Iru puntukoa (Billantziko aintzinean)” (Donostia, 1994; 1954). Izen aldatzearen lehendabiziko albistea dugu.Bernardo Zalduak bere aldetik azaldu zigun bere 1932ko eskuizkribuan:Inmediatamente (tras el aunitz urtez) (y sin interrupción) comienza el baile. Es costumbre general hacerlo con el "Billantziko", o por lo menos por algunas de sus fases. [Segidan [Aunitz urtez egin ondoren] (eta etenik gabe) dantza hasten da. Ohitura orokorra da “Billantzikorekin” egitea edo, bederen, bere faseetako batzuekin] (Jordá, 1973)Billantziko honen soinua gaur egun Hiru puntuko izenarekin ezagutzen dugunaren berbera da. Zalduak segitzen du:En la actualidad a continuación de este baile y sin inte...irakurri gehiago
Baztango mutil dantza. Tradizio baztandarraren gaur egungo unean, Billantziko dantzatzen ohi den bigarren mutil dantzaren izena da. Hau, Hiru puntukoaren ondoren eta etenik gabe dantzatzen da, biak bat balira bezala. Mutil dantza erraza, urrats gutxikoa eta dantzari andana biltzen ohi duena.Billantzikori buruz daturik zaharrenak Aita Donostiak eman zizkigun 1913an. Bilduma horretan agertzen zen lehendabiziko tokian “Iru puntukoa (Billantziko aintzinean)” (Donostia, 1994; 1954). Izen aldatzearen lehendabiziko albistea dugu.Bernardo Zalduak bere aldetik azaldu zigun bere 1932ko eskuizkribuan:Inmediatamente (tras el aunitz urtez) (y sin interrupción) comienza el baile. Es costumbre general hacerlo con el "Billantziko", o por lo menos por algunas de sus fases. [Segidan [Aunitz urtez egin ondoren] (eta etenik gabe) dantza hasten da. Ohitura orokorra da “Billantzikorekin” egitea edo, bederen, bere faseetako batzuekin] (Jordá, 1973)Billantziko honen soinua gaur egun Hiru puntuko izenarekin ezagutzen dugunaren berbera da. Zalduak segitzen du:En la actualidad a continuación de este baile y sin interrupción, se baila al ritmo (negra= 170) otro que empieza así .... .... siguen las figuras 15, 14, 15, 12, 13, 14, 15 del “Tellarin”(…) Antiguamente no se bailaba este baile de “txalos” a continuación del” BILLANTZIKO” sino que en su lugar se danzaban sin interrupción las 2 “mutildantzas” que siguen por el orden en que se describen. [Egun, (mutil)dantza honen segidan, etenik gabe eta “beltza=170” erritmoan, beste bat dantzatzen da eta honela hasten dena (…). Aintzinean ez zen dantzatzen “txalo” dantza hau “BILLANTZIKOren” segidan, baizik eta etenik gabe ondoko 2 “mutil dantzak” dantzatzen ziren eta deskribatzen diren hurrenkeran]. (Jordá, 1973)Segidan jotzen eta dantzatzen den hori gure Billantzikoa da. Gero, 1943an Aita Donostiak beste bilduma bat egin zuen Maurizio Elizalderengandik jasotako materialarekin: Musika kopia hau Maurizio Elizaldek egindako beste baten arabera egina dago (Donostia, 1970). Bilduma horren barnean mutil dantzak jaso zituen eta Billantziko izena bi modutan agertzen zaigu: alde batetik Iru puntukoari lotuta (“Iru Puntukoa (Billantziko)”, eta bestetik bereizita, mutil dantza gisa) eta dantzaldiaren hasieraren ohar deskriptibo bat ematen du:… Dantzaldia “Irupuntukoak” hasten du, aintzinean “Villancico” (Donostia, 1994; 1971)
Izenak adierazten duen bezala mutil dantzak tradizionalki mutilek burututako dantzak dira. Izena modu generikoan hartzekotan, dantza talde honetan tradizioan aurkitzen ditugun dantza gehienak sartuko liratete, gizarte talde honek, mutilenak, izan baita erritozko zein gizarte dantza gehienen protagonista. Horren atzean emakumean plazan agertzeko ezarritako zailtasunak. Horregatik “mutil dantza” tipologiaren barruan tradizionalki mutilek zirkulu irekian zein itxian eta erlojuaren orratzen kontrako bidean dantzatutako dantzak aurkituko ditugu. Erran beharra dago emakumeak gero eta gehiagotan parte hartzen ari direla honelako dantzetan. Tipologia honen adibiderik garbienak Baztango mutil dantzak eta Nafarroa Behereko jauziak dira.
