Aunitz urtez

Baztango mutil dantzetarako sarrera da. Berez ez da mutil dantza bat, bildumetan haien artean agertzen den arren. Aunitz urtez! dantzariek mutil dantzetan hasi baino lehen erraten duten agurra eta mutil dantzariak dantzan sartzeko jotzen den doinua da. Agur hori Bertze hainbertzez! erramoldearekin erantzuten zen.

Garai batean danbolinausiak ziren dantzaldiari hasiera ematen ziotenak eta Bernardo Zalduak eman zigun hasmenta hori nola egiten zenaren berri 1932. urtean:

“Mutil dantzari agurrezko dantza honek ematen dio hasmenta. Atabalariaren jotze etengabeak laguntzen dio taldeari. Jotzen den bitartean lau “danbolinausiek”, bata bestearen atzetik plaza inguratzen dute (??) erlojuaren orratzen kontrako bidean. Eskuin eskuan txapela daramatela ikuslegoari agur egiten diote “aunitz urtez” erraten eta eskuin eskuarekin zirkuluak egiten ezkerretik eskuinera. 24 konpasetako lehendabiziko esaldia errepikatzen da plazari buelta bat eman arte; orduan azken konpasak jotzen dituzte. Azkenaurrekoan 1. eta 3. danbolinausiak 2. eta 4.aren aurrez aurre jartzen dira eta elkarri agurtzen diote txapela plateraren tankerara jarriz bi eskuekin horizontalki eutsita, eta burua sotilki makurtuz. Amaierako kalderoian berreskuratzen dute 1. eta 3. danbolinausiek hasierako jarrera eta lauek janzten dute txapela. Segidan (eta etenik gabe) hasten da dantza (Jordá, 1973, 578).

Donostiak ere eman zigun dantzaren hasieraren deskripzio bat eta Zalduak eman zuenaren parekoa da ñabardura batekin. Donostiak egindako deskribapenean mutil dantza borobil itxian egiten zen: “ikuslegoari agur egiten diote plazari buelta emanez eta borobila ixtean janzten dute txapela” (Donostia, 1994, 1971).

Egun, emakume dantzariek txapelaren ordez zapia erabil dezakete agurra egiteko.