Tuterako Inauterietako polka borobilean eta bikoteka egiten den dantza da. Bere koreografiaren barnean bikotekideak aldatzen dira. Inauterietan, Polka Zipoteroen kalejira (Zipoteroak Tuterako maskarak dira) bukatzen denean egiten da. Inauterietan dantzatzeko asmatu bazen ere, gaur egun bai inauterietan bai herriko festetan ere dantzatzen da.
Tuterako Polka bikoteka baina korroan egiten den dantza da eta bere mugimenduen artean bikote aldaketa dago.
Urteko bi unetan dantzatzen da Tuterako Polka: Inauterietan eta Herriko festetan. Inauterietan mozorroen desfilearen ingurugiroan egiten da, hau da, Polka Zipoteroen kalejira (Zipoteroak Tuterako maskarak dira) bukatzen denean egiten da. Tuterako inauterietan Zipoteroen bi kalejira egiten dira: lehengoa inaute-ostiralean, helduena eta arratsaldez egiten dena;...irakurri gehiago
Urteko bi unetan dantzatzen da Tuterako Polka: Inauterietan eta Herriko festetan. Inauterietan mozorroen desfilearen ingurugiroan egiten da, hau da, Polka Zipoteroen kalejira (Zipoteroak Tuterako maskarak dira) bukatzen denean egiten da. Tuterako inauterietan Zipoteroen bi kalejira egiten dira: lehengoa inaute-ostiralean, helduena eta arratsaldez egiten dena; bestea inaute-igandean egiten da eguerdian eta haurrek egiten dute. Mozorratutako edonor parte har dezake.
Herriko festen giroa oso bestelakoa da. Hemen egunero gauean egiten den dantzaldiaren parte bat da Tuterako Polka. Izan ere, Udalak argitaratzen duen Herriko festen programan gaueko dantzaldia “Baile de La Era, Polka de Tudela, Jota y Revoltosa” esamoldearekin iragartzen da. Foru Plazan egiten da dantzaldia eta polkan nahi duen orok parte har lezake.
1983an Beterri peñak, Muga Elkarteak eta Tuterako Gaiteroek Tuterako Inauteriak berreskuratu zituzten eta sei urte geroago, 1989an inauterietako maskara tuterarrak: zipoteroak. Berreskurapen ingurugiro honetan kokatzen da Tuterako Inauteriaren Polkaren sortzea. Polka hau 2000. urteko martxoan dantzatu egin zen lehendabiziko aldiz. Hasiera batean melodia izan zen. Hau da, Lizarrako anigualekoen saltzaile batek txiripaz aurkitu zuen partitura bat piano baten barruan 1998an. Part...irakurri gehiago
1983an Beterri peñak, Muga Elkarteak eta Tuterako Gaiteroek Tuterako Inauteriak berreskuratu zituzten eta sei urte geroago, 1989an inauterietako maskara tuterarrak: zipoteroak. Berreskurapen ingurugiro honetan kokatzen da Tuterako Inauteriaren Polkaren sortzea. Polka hau 2000. urteko martxoan dantzatu egin zen lehendabiziko aldiz. Hasiera batean melodia izan zen. Hau da, Lizarrako anigualekoen saltzaile batek txiripaz aurkitu zuen partitura bat piano baten barruan 1998an. Partitura hori “Deierri” gaitero taldera pasatu zien eta hauek Iruñeko Gaiteroei. Azken hauek Tuterako Gaiteroekin jarri ziren harremanetan eta erabaki zuten melodia horretarako koreografia bat enkargatzea. Koreografia hori Tuterako “Muga” Kultur Elkarteko kideek asmatu zuten (Fernández de Larrinoa, 2003, 103).
Tuterako Inauterietako Polka festa hauen mugak gaindituko ditu eta Tuterako bestelako jaietan ere dantzatuko da. Banda eta gaitarako harmonizazioa La Azucarera auzoko jaietan estreinatu egin zen eta horrekin batera dantzatu egin zen ere bai. Hortik aurrera eta beste dantza batzuekin batera, hala nola, Larrain dantza edota Tuterako Jotarekin batera, Tuterako Santa Anako jaietan ere dantzatzen da egunero, gauero, orain Tuterako Polka izan duen dantza hau.
Parte hartze librea da
Inauteri mozorroak libre izaten dira.
Zipoteroak izan dira Tuterako inauterietako maskara tradizionalak. Yanguas y Mirandak (1842) eman zigun XIX mendearen hasierako zipoteroen deskribapena: “... cipotéros, nombre con que se designa vulgarmente á los máscaras ó disfraces que en las tres tardes del carnaval recorren las calles mas principales de ella. Sus trajes en lo general no tienen el mérito de la elegancia y del buen gusto, como que este no constituye el lucimiento del má...irakurri gehiago
Zipoteroak izan dira Tuterako inauterietako maskara tradizionalak. Yanguas y Mirandak (1842) eman zigun XIX mendearen hasierako zipoteroen deskribapena: “... cipotéros, nombre con que se designa vulgarmente á los máscaras ó disfraces que en las tres tardes del carnaval recorren las calles mas principales de ella. Sus trajes en lo general no tienen el mérito de la elegancia y del buen gusto, como que este no constituye el lucimiento del máscara. Un traje de marinero ó de roncalés, de aldeano ó de valenciano, una camisa de color ceñida por encima de un pantalon blanco con una faja encarnada, suelen ser las generalmente adoptadas. De su hombro derecho pende una blanca funda de almohada, que atada por una de las puntas de la boca y otra de las del ondon, queda debajo del brazo izquierdo. Su diestra empuña un grueso garrote de cinco palmos de largo, en cuyo estremo cuelga atada á una cuerda una gran bota con pelo, perfectamente henchida de aire, arma de defensa y requisito indispensable del cipotéro… son pocos los que salen las tres tardes, algunos se disfrazan dos, los mas reservan el hacer el cipotéro hasta el último dia, que es el mas divertido.” (Yanguas y Miranda, 1842, 47). La descripción de las acciones que realizan los cipoteros nos hablan de una clase social concreta, pudiente, que puede comprar caramelos y chocolates y arrojarlos, de modo que Yanguas no duda en calificar la actividad de “poco económica” (Ídem, 48), a la par que de “ejercicio demasiado violento para repetirlo” los tres días “y es preciso conservarse para recorrer las tertulias desde el anochecer hasta las once, hora en que principia el baile en el teatro”.
Tuterako Polkaren melodia Lizarrako antigoaleko saltzaile batek piano batean aurkitutako partitura batean zegoen. Saltzaileak Lizarrako “Deierri” Gaitero Taldeari pasatu zion eta honek Iruñeko Gaitariei. Polkaren jatorriari buruz bi bertsio ezberdinak aurkitzen ditugu. Lehendabizikoak dio Juan Romeak sinatzen duen partitura batean kokatzen du, zeinak 1896ko data darama eta izenburu gisa “Polka del Carnaval Tudelano (Fernández de Larrinoa, 2003, 102). Hortik aurrera, “banda de gaitas y charangarako” (gaita banda eta txarangarako) harmonizatuko zuen Txomin Mujikak, “gaitero y músico de la Banda Municipal de Elgoibar” (Elgoibarko Udal Bandaren musikaria eta gaiteroa) (Ídem).
Bigarren bertsioa Interneten eskuragarri dagoen informazioan aurki dezakegu, adibidez Tuterako Udaleko weborrian (http://www.tudela.es/tu-ciudad/fiestas/carnavales). Informazio horretan Polkaren jatorrizko titulua “Patria” litzateke eta Tuterako Inauteriendako eskeintza lekarke. Moldaketak Antonio Guerrerok egingo zituen, Zangozako musikariak. Banda eta gaitarako moldaketa, aldiz, Tuterako Bandaren musikari eta zuzendari Igor Tantosek egingo zuen eta La Azucarera auzo tuterarraren festetan joko zen lehendabiziko aldiz, 2000. urteko ekainean.
AURKEZPENA
MULTIMEDIA